Czym zajmuje się NBP i jak swoją działalnością wpływa na życie obywatela?
W ostatnim czasie głośno zrobiło się o Narodowym Banku Polskim z racji upublicznienia wysokości zarobków jego pracowników. W świetle zarobkowej afery warto wyjaśnić, czym zajmuje się NBP i jak swoją działalnością wpływa na życie obywatela.
Czym zajmuje się NBP?
Bank centralny dla wielu wydaje się instytucją działającą gdzieś tam na czele banków, tymczasem efekty pracy tego organu odczuwalne są każdego dnia, mimo że nie zdajemy sobie z tego sprawy. Działalność NBP koncentruje się wokół następujących obszarów:
- zapewniania stabilności cen,
- działalności emisyjnej, czyli emisji pieniądza,
- nadrzędności nad systemem bankowym.
Stabilne ceny dzięki NBP
W zakresie stabilności cen chodzi głównie o oddziaływanie na inflację. Decyzje podejmowane przez NBP faktycznie są jednym z czynników wpływających na jej poziom. Poprzez decydowanie o poziomie stóp procentowych bank centralny ma wpływ na udzielane przez komercyjne banki kredyty. W momencie podniesienia stóp procentowych mamy do czynienia z droższymi (wyżej oprocentowanymi) kredytami, a to jest istotne dla większości Polaków. W okresie wysokich stóp procentowych my, jako konsumenci, mniej chętnie zaciągamy kredyty i pożyczki, także te inwestycyjne. Jednocześnie w tym samym momencie dochodzi do wzrostu oprocentowania depozytów bankowych, dlatego chętniej zakładamy lokaty i oszczędzamy w banku, zamiast do skarpety. Polityka pieniężna w naszym kraju prowadzona jest przez NBP, a w szczególności przez organ NPB, Radę Polityki Pieniężnej.
Zapewnienie emicji pieniądza
NBP jako jedyny podmiot w państwie jest uprawniony do emisji pieniądza, czyli drukowania banknotów oraz udzielania kredytów komercyjnym bankom bez potrzeby przeznaczania na ten cel depozytów. NBP emituje nie tylko banknoty, ale także monety. Opracowuje prognozy dotyczące tego, jaką ilość pieniądza elektronicznego banki będą chciały zamienić na pieniądz w postaci banknotów i monet. Prognozy te są podstawą drukowania banknotów w Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych i bicia monet w Mennicy Polskiej. Ponadto NPB emituje pieniądze kolekcjonerskie, banknoty i monety, które na rynku kolekcjonerskim osiągają znacznie wyższą wartość od pierwotnego nominału.
Utrzymanie płynności systemu bankowego
Banki, z których korzystamy na co dzień, to banki komercyjne. Działają one przy udziale NBP. Jak wiadomo, banki obracają sporymi środkami finansowymi, mogą pożyczyć pieniądze na rynku międzybankowym, czyli od innego banku lub zaciągać krótkoterminowe pożyczki w NBP, również pożyczek jednodniowych (technicznych) i w ten sposób bank centralny zarządza płynnością działania systemu bankowego. Co więcej, nadwyżki środków pieniężnych mogą być przekazywane przez banki do banku centralnego. Taki depozyt na jeden dzień jest oprocentowany, dzięki czemu bank komercyjny osiąga przychód z odsetek. Bank w sytuacji kryzysowej, kiedy wystąpi dysproporcja między należnościami a zobowiązaniami, może zwrócić się do NBP o pożyczkę pod zastaw papierów skarbowych. Wszystko to ma na celu zapewnianie niezaburzonego działania banków.